Binnen Saudi-Arabië’s wereldwijde streven naar kernenergie

Saoedi-Arabië oefent al jaren druk uit op de Verenigde Staten om hen te helpen bij de ontwikkeling van een kernenergieprogramma, aangezien Saoedische leiders verder kijken dan olie om hun land van stroom te voorzien.

Maar de gesprekken over een nucleair partnerschap duren voort, grotendeels omdat de Saoedische regering weigert akkoord te gaan met voorwaarden die bedoeld zijn om te voorkomen dat het kernwapens ontwikkelt of andere landen helpt dit te doen, volgens functionarissen met kennis van de discussies.

Gefrustreerde Saoedische functionarissen onderzoeken nu mogelijkheden om samen te werken met andere landen, waaronder China, Rusland of een Amerikaanse bondgenoot.

Tegelijkertijd hernieuwen ze de druk op de Verenigde Staten – hun voorkeurspartner – door aan te bieden om te proberen de betrekkingen met Israël te normaliseren in ruil voor Amerikaanse medewerking bij het bouwen van kernreactoren en andere garanties.

Nieuwe details van de Saoedische inspanningen geven inzicht in de recente moeilijkheden en het wantrouwen tussen Washington en Riyad, en in het buitenlands beleid dat kroonprins Mohammed bin Salman voert: grotere onafhankelijkheid van de Verenigde Staten naarmate hij partnerschappen met andere wereldmachten uitbreidt, inclusief China.

Sommige analisten zeggen dat dit deel uitmaakt van een strategie om Washington onder druk te zetten om op zijn eigen voorwaarden met de Saoedische regering samen te werken; anderen zeggen dat de prins een opkomende multipolaire wereld ziet waarin de Verenigde Staten een minder dominante rol spelen. Saoedi-Arabië stemde er in maart ook mee in een diplomatieke toenadering met Iran nadat China als makelaar optrad.

De Saoedische nucleaire inspanningen wekken een spookbeeld van proliferatie op dat sommige Amerikaanse functionarissen nerveus maakt: Prins Mohammed, de de facto heerser van het koninkrijk, heeft gezegd dat Saoedi-Arabië kernwapens zullen ontwikkelen als Iran dat doet. Elk civiel nucleair programma heeft elementen voor tweeërlei gebruik die een land kunnen helpen bij het produceren van materiaal dat geschikt is voor wapens.

Maar Prins Mohammed gelooft ook dat hij het recht heeft om de potentieel enorme uraniumvoorraden van het koninkrijk te exploiteren voor zowel energie als export. Dat zou een nieuwe inkomstenbron voor het koninkrijk creëren en Saoedi-Arabië een groter geopolitiek gewicht kunnen geven. China werkt al samen met Saoedi-Arabië aan uranium prospectie.

Tijdens een conferentie in Riyad in januari zei Prins Abdulaziz bin Salman, de minister van Energie, dat plannen om uranium te verrijken en nucleaire brandstof te produceren – ook voor de export – zelfs “belangrijker” waren dan voorgestelde reactoren in Saoedi-Arabië. Het ministerie van Energie zei in een verklaring dat bij het biedingsproces voor twee reactoren “verschillende technologieleveranciers” betrokken zijn en dat het verwacht binnenkort voorstellen te ontvangen.

De verrijkingsambities maken sommige Amerikaanse functionarissen nerveus, zelfs als de ommekeer van Saudi-Arabië in de richting van kernenergie in overeenstemming zou zijn met de steun van de regering-Biden voor koolstofarme energie.

“Ze hebben een legitiem argument voor de noodzaak om hun uranium te gebruiken om energie te produceren, zodat ze kunnen verkopen wat er nog over is van hun olie voordat die opraakt of de markt instort of er iets anders gebeurt,” zei Hussein Ibish, een geleerde aan de Instituut van de Arabische Golfstaten in Washington.

De Verenigde Staten eisen dat landen voldoen aan hoge normen van non-proliferatie voordat ze samenwerken aan een nucleair programma, waaronder in sommige gevallen een verbod op uraniumverrijking en opwerking van splijtstof op hun grondgebied. De details zijn vastgelegd in een 123 overeenkomst, waarover het State Department onderhandelt met advies van het Energy Department. Het pact moet worden herzien door het Congres, dat het kan blokkeren.

Saoedische functionarissen hebben geweigerd zich te binden aan de beperkingen, die hun doel om uranium te verrijken en te verkopen, zouden ondermijnen.

Zelfs als Saoedische functionarissen zich bereid zouden verklaren om een ​​123-overeenkomst te ondertekenen, zou elke deal in Washington op aanzienlijke politieke obstakels stuiten. President Biden wantrouwt prins Mohammed en hekelde Saoedi-Arabië tijdens een uitbarsting van het oliebeleid van Riyad in oktober. En veel democratische wetgevers en sommige republikeinse zeggen dat Saoedi-Arabië is geweest een destabiliserende kracht.

“Absoluut niet”, zei vertegenwoordiger Ro Khanna, een Californische democraat, in een interview toen hem werd gevraagd of hij een overeenkomst zou steunen die Saoedi-Arabië toestaat om Amerikaanse nucleaire technologie te gebruiken. “Het is een niet-starter.”

Het Witte Huis en het ministerie van Buitenlandse Zaken weigerden verzoeken om officiële interviews, en het ministerie zou alleen op schriftelijke vragen antwoorden. Amerikaanse en Saoedische functionarissen die spraken, deden dit op voorwaarde van anonimiteit.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken zei dat de Verenigde Staten sinds 2012 onderhandelden over een overeenkomst met Saoedi-Arabië, maar weigerden details te geven. Trump administratie ambtenaren en adviseurs duwde de nucleaire inspanningvaak in het geheim – een initiatief waartegen sommige senatoren bezwaar maakten, daarbij verwijzend naar de staat van dienst op het gebied van de mensenrechten in Saoedi-Arabië en het potentieel voor de ontwikkeling van kernwapens.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken zei dat de regering-Biden “vastbesloten is om de transitie naar schone energie van Saoedi-Arabië te ondersteunen, inclusief haar inspanningen om een ​​vreedzaam kernenergieprogramma te ontwikkelen.” De afdeling voegde eraan toe dat de Verenigde Staten “de hoogste internationale normen” eisen op het gebied van “veiligheid, non-proliferatie, exportcontroles en fysieke beveiliging”.

Het Saoedische ministerie van Energie zei dat het “vreedzame kernenergieprogramma” van het koninkrijk gebaseerd zou zijn op “transparantie en internationale beste praktijken”, en dat het nauw zou samenwerken met het Internationaal Atoomenergieagentschap en landen die algemene overeenkomsten met de Saoedi’s hebben ondertekend om te helpen met kernenergie. Dat zijn onder meer China, Rusland, Zuid-Korea en Frankrijk.

Sommige Saoedische functionarissen zijn van mening dat de Verenigde Staten een onbetrouwbare partner zijn geweest die wild op het beleid heeft gezwaaid en dat ook is geweest kan niet bezorgd worden over veiligheid en economische samenwerking.

Een explosie van diplomatie

Amerikaanse en Saoedische voorvechters van kernenergie in het koninkrijk zagen een opening toen president Donald J. Trump banden probeerde aan te knopen met prins Mohammed.

De inspanningen op het gebied van energie begonnen al vroeg in de regering, toen een consortium van Amerikaanse bedrijven, waaronder Westinghouse, interesse toonde in het door Saoedi-Arabië voorgestelde kernreactorproject. Michael T. Flynn, de eerste nationale veiligheidsadviseur van de heer Trump, en Thomas J. Barrack Jr., een investeerder die de voorzitter was van de inaugurele commissie van de heer Trump, aangedrongen op betrokkenheid van de VS.

Die aanvankelijke pogingen stopten nadat de twee mannen met elkaar verwikkeld raakten juridische kwesties boven andere omgang met buitenlandse ambtenaren.

Democratische wetgevers hebben een onderzoek geopend naar de nucleaire inspanningen en een rapport uitgebracht zeggen dat advocaten van het Witte Huis de wettigheid en ethiek van de voorgestelde ondernemingen in twijfel hadden getrokken. Dat schrikte het bestuur niet af. Rick Perry, de minister van Energie, nam het voortouw.

De heer Perry uitgegeven zeven machtigingen aan Amerikaanse bedrijven waardoor ze niet-geclassificeerde Amerikaanse nucleaire technologie – maar geen fysieke apparatuur – naar Saoedi-Arabië konden overbrengen.

Amerikaanse functionarissen zeiden echter dat ze er niet in waren geslaagd om een ​​123-overeenkomst voor te leggen waarvan ze dachten dat die door het Congres zou worden goedgekeurd.

In september 2020 hield de heer Trump een ceremonie in het Witte Huis waarin de Verenigde Arabische Emiraten en Bahrein overeenkwamen om de betrekkingen met Israël te normaliseren in een pact genaamd de Abraham-akkoorden. Saoedische leiders vertelden het Witte Huis dat nucleaire samenwerking een voorwaarde was voor de toetreding van hun land, zei een voormalige hoge regeringsfunctionaris. Maar meneer Trump verliet zijn ambt voordat er een akkoord kon worden bereikt.

“Nucleair is voor mij waar je naartoe wilt”, zei de heer Perry in een interview op een investeringsconferentie in Riyad. Maar in honkbaltermen, zei hij, kwamen gesprekken onder meneer Trump alleen maar tot “de tweede” inning.

Hij zweeg even en voegde er toen aan toe: ‘De top van de tweede.’

Flirten met China

Terwijl de regering-Biden aandringt op bepaalde waarborgen, zijn Saoedische functionarissen blijven kijken naar niet-Amerikaanse bedrijven.

Een aantrekkelijke is de Korea Electric Power Corporation, of Kepco, gevestigd in Zuid-Korea. Een woordvoerder van het bedrijf zei dat Kepco met Amerikaanse functionarissen praat over het nucleaire programma en geïnteresseerd is in samenwerking met Saoedi-Arabië, maar weigerde in details te treden, daarbij verwijzend naar een vertrouwelijkheidsovereenkomst met de Saoedi’s.

Maar de Zuid-Koreaanse regering, een bondgenoot van de VS, zou het bedrijf waarschijnlijk van het project weren als Saoedi-Arabië geen strikte non-proliferatieovereenkomst sluit met een regering of het Internationaal Atoomenergieagentschap. Het bedrijf zei te hopen dat “de voorwaarden voor deelname aan het project zullen worden gecreëerd”. En een complicerende factor is een juridisch geschil tussen Kepco en Westinghouse over reactorontwerpen.

Franse bieders zouden binnen zijn een vergelijkbare situatie. En werken met Moskou zou vanwege Riyadh onaantrekkelijk zijn Door Amerika en Europa geleide sancties opgelegd aan Rusland.

Hoewel Saoedische functionarissen Amerikaanse nucleaire technologie als de beste optie beschouwen, staan ​​ze open voor het overwegen van Chinese technologie. Saoedi-Arabië en China hebben vervalst nauwere banden onlangs, onder meer over olie en militaire samenwerking.

China heeft die van Saoedi-Arabië opgebouwd arsenaal aan ballistische raketten decennia en stuurt militaire officieren om aan het programma te werken, zeiden huidige en voormalige Amerikaanse functionarissen. En met Chinese technologie kan Saoedi-Arabië dat nu ook zijn eigen raketten bouwen, ze zeiden. Nieuwe satellietbeelden die bulldozeractiviteit op eerdere raketlocaties laten zien, geven aan dat Saoedi-Arabië een nieuw type raket ondergronds zou kunnen huisvesten, zei Jeffrey Lewis, een expert op het gebied van nucleaire non-proliferatie aan het Middlebury Institute of International Studies.

Het raketprogramma staat los van elke inspanning op het gebied van kernenergie, maar het laat zien hoe nauw China samenwerkt met Saoedi-Arabië aan zeer technische en gevoelige projecten.

De leider van China, Xi Jinping, Saoedi-Arabië bezocht in december na bijna drie jaar pandemisch isolement. Hij en koning Salman een verklaring afgegeven waarin ze beloofden “samen te werken aan het vreedzame gebruik van kernenergie”.

Tijdens een bezoek aan Saoedi-Arabië in 2016 hield dhr. Xi toezicht op de ondertekening van een memorandum van overeenstemming om een ​​reactor te helpen bouwen.

Chinese nucleaire bedrijven hebben ook aangeboden om te helpen bij het verkennen en ontwikkelen van de uraniumbronnen van het land. In 2017, de China National Nuclear Corporation en de Saudi Geological Survey een intentieverklaring ondertekend over het onderzoeken van uraniumafzettingen. In 2021 heeft de Saudi Geological Survey een “certificaat van waardering” aan het Beijing Research Institute of Uranium Geology voor hulp bij het verkennen van uranium- en thoriumbronnen.

In de afgelopen drie of vier jaar heeft China Saudi-Arabië geholpen bij de ontwikkeling van zes tot acht locaties voor het zoeken naar uranium in de westelijke helft van het land, zei dhr. Lewis. Ze moeten nog maal- en verwerkingsfabrieken bouwen, die nodig zijn voor uraniumverrijking.

Eduard Wong gemeld uit Washington, Vivian Nereïm uit Riyadh, Saoedi-Arabië en Kat Kelly uit Riyad en Washington. Rapportage is bijgedragen door Chris Buckley in Taipei, Taiwan en John Joon En Jin Yu Young in Seoul.